Đây cũng là dịp để thành phố biển Nha Trang đón thêm một lượng du khách không nhỏ hành hương về các hòn đảo có loài chim quý lưu trú từ nhiều thế kỷ nay.

Nghề truyền thống

Lễ hội yến sào Khánh Hòa vừa là sự kết hợp giữa tôn vinh ngành nghề, tri ân tiền nhân vừa là dịp để Công ty Yến sào Khánh Hòa nhìn lại một chặng đường xây dựng và phát triển, đồng thời đề ra những nhiệm vụ sắp tới. Vì là “lễ” nên các hình thức thuộc về tập tục của cư dân ven biển đều được duy trì và áp dụng trong buổi tế. Từ sắc phục dành cho Chánh tế và “lính” cầm cờ đến cách xướng của một bài văn tế đều được hậu thế duy trì một cách thiêng liêng và thành kính. Chánh tế, Bồi tế là những người có phẩm chất đạo đức tốt, là người trực tiếp khai thác yến ngoài đảo, am tường từng ngóc ngách của công việc đầy thú vị nhưng cũng không ít nhọc nhằn này. Vì vậy, những Chánh tế, Bồi tế thường là những hậu duệ của những người từng hành nghề khai thác yến sào hàng trăm năm qua trên đất Khánh Hòa.

Theo sử sách ghi lại, vào năm 1328, trong chuyến công cán phương Nam, Đề đốc thủy quân nhà Trần là Lê Văn Đạt cùng đoàn quân gặp bão lớn, chiến thuyền của họ bị dạt vào đảo Hòn Tre (ngoài khơi TP.Nha Trang ngày nay). Đề đốc Lê Văn Đạt cùng thuộc hạ của mình đã phát hiện tại các hòn đảo ngoài khơi vịnh Nha Trang này có rất nhiều tổ yến. Sau khi phát hiện các đảo yến, ông Lê Văn Đạt cho thành lập đội quân bảo vệ, khai thác và phát triển nguồn tài nguyên này. Nghề yến sào nước ta ra đời từ đó và ông được đời sau suy tôn là Thủy tổ nghề yến sào Việt Nam.

Những người có công kế nghiệp Thủy tổ nghề yến là An phủ sứ Bình Khang Lê Văn Quang và con gái là bà Lê Thị Huyền Trâm. Dưới thời Tây Sơn, bà Lê Thị Huyền Trâm được giao chỉ huy đội thủy quân tại dinh Bình Khang kiêm tổng quản quần đảo Hòn Tre và các đảo yến trong vùng. Bà đã tổ chức khai thác, xuất khẩu yến sào làm nguồn tài chính, hậu cần, quân nhu… cho nhà Tây Sơn. Ngày 10.5 năm Quý Sửu (1793), trong cuộc chiến bảo vệ chủ quyền lãnh hải Tổ quốc và các đảo yến, Đại đô đốc Lê Thị Huyền Trâm cùng An phủ sứ Bình Khang Lê Văn Quang đã anh dũng hy sinh. Từ đó, ngày 10.5 âm lịch hằng năm, người dân địa phương tổ chức cúng giỗ Thánh mẫu Lê Thị Huyền Trâm và tướng sĩ Tây Sơn tại đền thờ Tổ nghề yến trên đảo Hòn Nội. Công ty Yến sào Khánh Hòa đã kế tục công việc thiêng liêng này từ nhiều chục năm nay và thường xuyên bổ sung vào lễ hội những nét văn hóa truyền thống đặc sắc của cư dân ven biển Nam Trung bộ. Trong Lễ hội yến sào Khánh Hòa, du khách có dịp trải nghiệm thú vị khi lênh đênh trên những chiếc tàu du lịch để ra các đảo yến và tận mắt chứng kiến những “tòa lâu đài” mà loài chim này “xây dựng” tại các hang đảo. Du khách cũng sẽ được chứng kiến các nghi lễ mà những hậu duệ của nghề yến sào tiến hành một cách bài bản trong suốt thời gian diễn ra lễ cúng.

Kế tục sự nghiệp tiền nhân

Du khách tham quan đảo yến Hòn Nội